Bu çalışmanın amacı, Werner Stark’ın iktisadi düşünce tarihindeki yöntem sorununu nasıl incelediğini ve buradan hareketle, söz konusu yöntemlerin iktisadi düşünce tarihine uygulanması durumunda nasıl bir inceleme yapılacağını örnek vererek saptamaktır. Çalışmada önce, Werner Stark’ın iktisadi düşünce tarihindeki yöntem sorununu nasıl ele aldığı açıklanmış ve dört yöntem sıralanmıştır: Tarihsel yöntem, eleştirel yöntem, iktisadi gerçeklik ile iktisat politikası arasındaki etki-tepki ilişkisi, iktisadi gerçeklik ile iktisat teorisi arasındaki koşullandırma veya şartlandırma. Ardından, bu yöntemler merkantilizm ve fizyokrasi bağlamında örneklendirilmiştir. Bu örneklerden hareketle, Werner Stark’ın açıkladığı iktisadi gerçeklik ile iktisat teorisi arasındaki koşullandırma yönteminin kullanılması sonucunda iktisadi düşünce tarihini bir süreklilik içinde ele almanın mümkün olduğu ifade edilmiştir. Bu bağlamda, merkantilizm ve fizyokrasi karşıt düşünce akımları olmaktan ziyade, aslında dönemin temel dönüşümüne yani feodal ilişkilerin ortadan kaldırılıp kapitalist piyasa ekonomisinin kurulmasına birlikte hizmet etmiş düşünce akımlarıdır. Benzer şekilde, merkantilizm böyle ele alındığında altın biriktirilmesini konu edinen, korumacı politikaların uygulandığı ve devletin ön plana çıktığı piyasa ekonomisine karşıt bir düşünceden ziyade, tersine, modern kapitalizme geçişi veya geçimlik ekonomiden piyasa ekonomisine geçişi anlatan bir düşüncedir. Bir başka deyişle, coğrafi keşifler ve değerli maden akışı sürecinde, merkantilizm sayesinde bir hukuk düzenine bağlı olarak kapitalist piyasa ekonomisi inşa edilmeye başlanmış ve bunlar birlikte ortaya çıkıp birlikte dönüşmüştür. O halde, son sayılan bu olgular da, dönemi karakterize eden temel dönüşüme yani kapitalist piyasa ekonomisine geçişe hizmet etmiş olgulardır. Bu durumda, Werner Stark’ın açıkladığı iktisadi gerçeklik ile iktisat teorisi arasındaki koşullandırma yönteminin kullanılması sonucunda iktisadi düşünce tarihindeki geçişler birbirinin karşıtı olan açıklamalar yerine sürekli bir oluş olarak açıklanmış olacaktır.
Anahtar Kelimeler: İktisadi düşünce tarihi, Metodoloji, Werner Stark.
|
