Çalışmanın temel amacı üst-biliş ile problem çözme becerisi arasındaki ilişki örüntüsünün belirlenmesidir. Araştırmanın bir diğer amacı ise üst-biliş süreçlerine ilişkin öznel değerlendirmeler ile nesnel test performansları arasındaki ilişkinin ortaya konmasıdır. Çalışmanın örneklemini 18-27 yaş aralığında 48 (27 kadın, 21 erkek) üniversite öğrencisi oluşturmuştur. Katılımcıların üst-biliş süreçlerini nesnel test performanslarıyla değerlendirmek için Üst-Biliş Testi (ÜBT), öznel bildirimlere dayalı olarak değerlendirmek için Bilişötesi Farkındalık Envanteri (BFE) kullanılmıştır. Problem çözme becerileri ise Raven Standart Progresif Matrisler Testi (RSPM) aracılığıyla değerlendirilmiştir. Veriler, tek gruplu son ölçümlü deneysel desen uyarınca toplanmıştır. Analizler, Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısı ile yapılmıştır. Bulgular, ÜBT ile değerlendirilen üst-bilişin geriye dönük izleme boyutunun bildiğini bilme alt puanının problem çözme becerisiyle pozitif yönlü orta düzeyde (.30) ilişkili olduğunu; ileriye dönük izleme boyutunun bilemeyeceğini bilmeme alt puanının ise problem çözme becerisiyle negatif yönlü orta düzeyde (-.39) ilişkili olduğunu göstermiştir. Bunun yanı sıra üst-biliş, öznel bildirimler aracılıyla değerlendirildiğinde yalnızca problem çözme süresi ile negatif yönlü orta düzeyde ilişkili (.-35) bulunmuştur. Üst-bilişe ilişkin öznel değerlendirmeler ile nesnel test performansları arasında anlamlı düzeyle ilişki bulunmamıştır. Sonuçlar üst-bilişin farklı boyutlarının, problem çözme becerisi ile seçici ilişkilere sahip olduğunu göstermiştir. Ancak bu ilişki örüntüsü, üst-biliş öznel bildirimler aracılığıyla değerlendirildiğinde ortaya çıkmamıştır. Ayrıca bireylerin üst-biliş süreçlerine dair sözel olarak ifade ettikleri bilgilerin test performanslarını yansıtmadığı gösterilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Üst-biliş, Üst-bellek, Problem Çözme
|