Kuramsal bir derleme çalışması olan bu çalışmada Türkiye’de özel gereksinimli çocukların kapsayıcı okul öncesi eğitimlerine yönelik tarihsel dönüşümlere, araştırma ve uygulama arasında yaşanan boşluk sorununa yönelik üretilebilecek çözüm önerilerine ve gelecek çalışmalara yönelik çıkarımlara yer vermek amaçlanmıştır.
Kapsayıcı okul öncesi eğitim yaklaşımı; tanımdan terminolojiye, politik düzenlemelerden toplumsal bakış açılarına kadar sayısız tartışmalara yol açmıştır. Bu tartışmalar uygulamalara yansımış ve geçmişten günümüze kapsayıcı okul öncesi eğitim uygulamalarında önemli dönüşümler yaşanmıştır. Bugün kapsayıcı okul öncesi eğitim uygulamaları ile özel gereksinimli çocukların bir eğitim ortamına “yerleştirilmesi ve uyum sağlamasını beklemekten” çok daha fazlası amaçlanmaktadır. Bu dönüşüm kapsayıcı okul öncesi eğitim uygulamalarının hak temelli uygulamalara doğru genişlediğinin bir göstergesi niteliğindedir. Böylece kapsayıcı okul öncesi eğitim ortamlarının ve programlarının çocukların performanslarına ve gereksinimlerine uyum sağlaması gerektiği görüşü gündeme gelmiştir. Zaman içerisinde bu alan, büyük ölçüde özel gereksinimli çocuklarla ilgili dar bir kapsamdan, tüm çocukların kaliteli eğitim uygulamalarına erişimlerini sağlamak için etik ilkeleri, idealist ve ideolojik bakış açılarını destekleyen bir yapıya doğru dönüşüm göstermiştir. Bu gelişmeler kapsayıcı okul öncesi eğitim uygulamalarındaki dönüm noktaları olmakla birlikte; uygulama boyutunda halen pek çok zorluk ile mücadele edildiği görülmektedir. Araştırmalar ve yasal düzenlemelerin gerçek uygulama ortamlarına aktarılamaması ve bunun sonucunda doğan boşluk, ulusal ve uluslararası alanyazında tartışılan önemli konulardan biridir. Türkiye’de kapsayıcı okul öncesi eğitimde araştırma ve uygulama arasındaki bu boşluğu doldurmaya yönelik pek çok proje ve uygulamalı programın geliştirildiği, gerçek öğrenme ortamlarına dokunan araştırmaların gerçekleştirildiği gözlenmektedir. Uygulama boyutunda okul-uzman-aile iş birliği, mesleki gelişim programları, destek sistemleri, öğretimin bireyselleştirilmesi ve değerlendirilmesi, fiziksel ve sosyal ortamın düzenlenmesi, geçişlerin planlanması, öğrencilerin tam katılımlarının sağlanması ve daha pek çok alanda yaşanan sınırlılık çözüm beklemektedir. Yaşanan bu sınırlılıklara önerilebilecek en temel çözüm yolları; araştırmacıların gerçek öğrenme ortamlarına girmesi, var olan sorunlara çözüm odaklı öneriler getirilmesi, tüm paydaşların fayda sağlayabileceği işlevsel hizmet sunma modellerinin, mikro ve makro düzeyde veri toplama ve uygulamaları değerlendirme sistemlerinin geliştirilmesi, uygulamaların ülke genelinde yayınlaştırılması ve tüm çocukların eşit erişimine açılmasına yönelik çalışmaların gerçekleştirilmesi olarak sıralanabilir.
Anahtar Kelimeler: Kapsayıcı Okul Öncesi Eğitim, Özel Gereksinimli Çocuklar, Araştırma ve Uygulama Arasındaki Boşluk, Kuramsal Derleme
|
