Selim İleri’nin İstanbul’u edebiyattan bağımsız düşünülemez. Hatta şehir ve mekânlar en özel ve derin anlamını edebiyat dolayısıyla kazanır. Mekânlar kimi zaman bir edebiyat eseri, şair ve yazarla özdeşleştirilirken kimi zaman da edebiyat sohbetlerine sahne olurlar. Dolayısıyla Selim İleri’de edebiyat ile eşleşen mekânları iki bölümde ele almak mümkündür. Bunlardan ilki, kimisi sonradan müzeye dönüştürülen yazar ve şairlerin evleri, diğeri ise yazarın kendi edebiyat çevresiyle bir araya geldiği evlerdir. Bu ikinci sıradaki evlerin “edebî mahfil” olarak adlandırılmasının başlıca sebebi ise edebiyat sohbetlerine mekân oluşturmalarıdır. Buralarda gerçekleştirilen edebiyat sohbetlerinde İstanbul’un da geçmişten günümüze kadar gelen durumu üzerinde değerlendirmelerin yapıldığı, edebiyatın şehirden bağımsız tutulmadığı görülmektedir. Selim İleri’de mekânlar yüzeysel anlamlarının çok ötesinde bir yer edinir. Mekânlar çok boyutlu anlamlarını bazen yazarın kişisel yaşantılarından alabildiği gibi, çoğu zaman da edebiyat ile olan bağlantılarından kazandığı söylenebilir. Yüzyıllardır tarih, kültür, sanat ve edebiyat ile hep iç içe olan İstanbul, bir yazarlar şehri olarak elbette ki, sayısız anlam katmanlarına ulaşılabilecek mekânları içinde barındırmaktadır. Bunlardan en önemlileri de edebiyat çevrelerinin özel yaşam alanlarına sahne olan evlerdir. Selim İleri’nin bu evleri mevzubahis yaptığı anlatımlarda kimi zaman mekânın öne çıktığı, kimi zaman da şahsın ya da görüşme konusunun mekânı gölgede bıraktığı görülmektedir. Buradan hareketle, yazarın nazarında edebiyat ile ilişkilendirilen mekânların incelenmesi gerekli görülmüştür. Bu amaçla, ilk olarak Selim İleri’de edebiyat-mekân ilişkisi ortaya çıkarılmış, sonra da edebiyat ve mekân bağlantısı üzerinden yazarın İstanbul’u hakkında genel bir değerlendirmeye ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Selim İleri, Edebiyat, İstanbul, Mekân
|
