Osmanlı Devleti altı asır varlık göstermiş ve üç kıtaya yayılmış bir Türk devletidir. Osmanlı’nın bir beylikten imparatorluğa yükseliş sürecinde başarılı yönetim politikası kadar askeri gücü de etkili olmuştur. Bu askeri güç, özellikle ilk dönemler geleneksel şekilde asker tarafından sağlanıyorken, zaman geçtikçe geliştirilen savunma silahları ve askeri savunma sistemleri ile sağlanmaya başlamıştır. 17.yüzyıldan itibaren Avrupa’da buhar gücü ile çalışan makinelerin geliştirilmesiyle birlikte başlayan Sanayi Devrimi, yalnızca üretimi değil, savunma anlayışını da değiştirmiş ve geleneksel savunma anlayışından teknolojiyle birlikte geliştirilen sanayi odaklı savunma anlayışına geçişi hızlandırmıştır. Bu süreçte Osmanlı, hem yönetsel sorunları hem de geleneksel bakış açısını kıramayarak sanayileşme sürecine yeterince ayak uyduramamış ve savunmada yetersiz kalarak askeri yenilgiler almaya başlamıştır. Osmanlı Devleti’nin çöküş sebeplerine bakıldığında savunma sanayinin yeterince geliştirilememesinin de ön plana çıktığı görülmektedir.
Uluslararası ilişkilerde askeri güç, aynı zamanda söz sahipliğini artıran önemli bir dinamiktir. Sanayileşmeyle birlikte savunma anlayışının gelenekselden moderne geçişi, aynı zamanda güç anlayışındaki evrimi de gözler önüne sermektedir. Osmanlı Devleti’nin 16.yüzyıldan sonra askeri alandaki başarısızlıkları göz önüne alındığında askeri gücün düşmesine bağlı olarak diğer devletlerle ilişkilerinde de güç kaybına uğradığı görülmüştür. Dolayısıyla Osmanlı Devleti için çöküş dönemine giden süreci anlamak adına da askeri gücü değerlendirmek, savunma sanayinin eksikliklerini göz önüne almak gereklidir.
Bu makale çalışmasında Osmanlı Devleti’nin savunma sanayi ele alınmıştır. Literatür araştırmasıyla hazırlanan çalışmada öncelikle Osmanlı Devleti’nin askeri gücünden bahsedilmiş, sanayileşmenin Osmanlı Devleti’ne etkileri ve sonrasında savunma sanayisinin gelişimi kronolojik bir perspektifte değerlendirilmiştir. Osmanlı Devleti’nin savunma araçlarının Avrupa devletleri ile kıyaslandığında ne durumda olduğu, savunma sanayinin gelişememe nedenleri, savunma sanayisi kaynaklı yaşanan askeri başarısızlıklar, savunma sanayinin gelişmesi adına atılan adımlar gibi birçok konu bu makale çerçevesinde incelenmiş, bir bütün olarak Osmanlı Devleti savunma sanayisine yönelik bilgi vermek amaçlanmıştır. ORCID NO: 0009-0001-0829-3237
Anahtar Kelimeler: Askeri Güç, Osmanlı Devleti, Savunma, Savunma Sanayi.
|
