Her toplum içinde bulunduğu şartlara göre kendi dil ve kültürünü yaratır. Bu nedenle her toplumun algısı ve alımlaması diğerinden farklıdır. Bu farklılık toplumların mizah anlayışını da biçimlendirir. Fransızcada ses benzerliğinden (paronymie) dolayı “l’humeur” (mizaç) sözcüğü ile sıkça karıştırılabilen “l’humour” (mizah) / gülmece “gerçeğin gülünç, tuhaf, saçma ve alışılmadık gibi bazı görünüşlerini ortaya çıkaran şaka biçimi’ olarak tanımlanabilir. Mizah yazında hassas bir yer tutar. Mizah yazımı ve anlaşılırlığını etkileyen ögelerin aynısı çevirisinde de bulunur. Bunun için, mizahi metinlerin çevirisi bir sorun olarak görülür. Bu tür metinler ya çevrilemez ya da çevirisi çok zor olarak kabul edilir. Çünkü bir kültürde güldürücü etkiye sahip bir güldürü ögesi diğerinde aynı etkiyi yaratmayabilir. Bu nedenle genelde mizah çevirisi kayıp sayılır. Bu kayıpları önleyebilmek ve erek kültürle çok iyi örtüştürebilmek için çevirmenin erek dil ve kültürü iyi bilmesi kadar alıcısını da iyi tanıması, mizahi ögeleri erek kültüre uyarlayabilmesi, hatta yeniden yazma yeteneğine sahip olması gerekir. Bu noktadan hareketle, bu çalışmada Jean Jacques Sempé ve René Goscinny’in “Le Petit Nicolas” (1994- Denoël Yay.) adlı eserinin dilimize çevirisi “Küçük Pıtırcık”, çevirmen kararları doğrultusunda, mizahi ögelerin eşdeğerliği bağlamında incelenecektir. Bu bağlamda, eşdeğerlik kavramına yer verilecek, mizahi metinlerin özellikleri ve türleri açıklanacak, çevirisinde karşılaşılan sorunlara yönelik uygulanan yöntem, yaklaşım ve stratejiler araştırılacaktır. Çalışmanın alan yazına küçük bir katkı sağlaması umulmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Çeviri, Mizah, Mizah Türleri, Eşdeğerlik, Uyarlama, Yeniden Yazma
|
