Teknoloji alanındaki hızlı değişim ve gelişim, beraberinde her yaş grubundaki bireyin internet ve sosyal medya kullanımını arttırmıştır. İnternet, günlük hayatta birçok ihtiyacı karşılamakla birlikte sosyal ortamlarda gerçekleştirilen her eylemin takip edildiği ve ardında bir iz bıraktığı gerçeği gözden kaçırılmaktadır. Bu durum, veri kırıntılarından oluşan dijital ayak izi farkındalığını önemli bir konu haline getirmiştir. Dijital ayak izi, bireylerin sosyal ortamlardaki kimliğini oluşturmaktadır. Kullanıcıların internet ortamında gerçekleştirdiği bütün eylemlerinin kaydedildiği ve sonrasında kişinin aleyhine kullanılabileceği düşünüldüğünde; dijital ayak izi farkındalığı önem kazanmaktadır. Bu kapsamda araştırmanın amacı; lise öğrencilerinin dijital ayak izi farkındalıklarını ve dijital yaşantı durumlarını incelemektir. Araştırmanın çalışma grubunu, 2022-2023 eğitim öğretim yılında eğitimlerine devam eden farklı kademlerdeki 612 lise öğrencisi oluşturmaktadır. Veri toplama işlemi, gönüllülük ilkesi esas alınarak gerçekleştirilmiştir. Veri toplama aracı olarak katılımcı tarafından oluşturulan Kişisel Bilgi Formu ile Sürmelioğlu ve Seferoğlu (2019) tarafından geliştirilen Dijital Ayak izi Farkındalık ve Yaşantı Durumları Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde bağımsız örneklemler için T-testinden, tek faktörlü varyans analizinden (ANOVA) ve fark beliren grupların dağılımı için SCHEFF testinden yararlanılmıştır. Araştırma bulguları katılımcıların dijital ayak izi farkındalığının orta düzeyde (X̄=3,60), dijital ayak izi yaşantılarının düşük düzeyde (X̄=1,80) olduğunu göstermektedir. Araştırmanın diğer sonuçlarına bakıldığında katılımcıların dijital ayak izi yaşantıları, cinsiyete, sınıf düzeyine, okul türüne, internet kullanım süresine, kullanılan sosyal medya uygulamasına ve internete girilen yere göre anlamlı düzeyde farklılaşmaktadır. Araştırmada elde edilen bulgular ilgili alan yazını ışığında tartışılarak öneriler sunulmuştur. ORCID NO: 0000-0002-8532-106X̄
Anahtar Kelimeler: Dijital, dijital ayak izi, dijital ayak izi farkındalığı, lise öğrencileri.
|
