Araştırma lise son sınıf öğrencilerinin mesleki tercihleri ve bu tercihlerine etki eden faktörleri belirlemek amacıyla yapılmıştır. Bu çalışmada öğrencilerin mesleki tercihlerinin cinsiyet, okul türü, anne-baba eğitim düzeyi ve meslekleri, ailenin sosyo-ekonomik durumu, kardeş sayısı ve kardeşlerinin üniversite eğitimi durumuna göre değişkenliği incelenmiştir. Bu kapsamda Kocaeli ili Gebze, Darıca, Dilovası ve Çayırova ilçelerinde Fen Lisesi, Anadolu Lisesi, Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi ve İmam Hatip Lisesi öğrencileri evreni oluşturmaktadır. Bu ilçelerde 4 farklı lise türünde toplam 18 okulda öğrenim görmekte olan 525 lise son sınıf öğrencisine anket tekniği kullanılarak araştırma yapılmıştır. Anket sorularına verilen cevaplar SPSS 25.0 istatistik programına girilerek t testi, tek yönlü varyans analizi (Anova), scheffe, tukey, koralasyon, yüzde ve frekans değerlerine göre sonuçlar yorumlanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre öğrencilerin mesleki tercihleriyle cinsiyet, lise türü, baba mesleği, annenin eğitim düzeyi arasında anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilirken; anne mesleği, babanın eğitim düzeyi, ailenin sosyo-ekonomik düzeyi, kardeş sayısı, kardeşlerin üniversite eğitimi alması ve kardeş meslekleri arasında anlamlı bir ilişki olmadığı gözlemlenmiştir. Öğrencilerin tercih ettikleri mesleklerin frekans değerlerine bakıldığında en çok tercih edilen mesleki alan sırasıyla sağlık, mühendislik-mimarlık ve eğitim alanları olmuştur. Mesleki tercihlerini etkileyen ilk üç etken ilgi ve yetenekler, mesleğin prestij ve saygınlığının yüksek olması ve mesleğin kazancı olarak sıralanmıştır. Mesleki beklentilerinin yeteneklerini kullanacakları bir meslek olması, ekonomik gelir ve iş bulma olanağının fazla olması yönünde olduğu tespit edilmiştir. Meslek seçiminde ailenin tutumlarının daha çok öğrencinin ilgi ve yetenekleri ile iş imkânı olan meslekler olması yönünde olduğu gözlemlenmiştir. Bu araştırmaya göre öğrenciler bir mesleği en çok mesleği yapan kişilerce tanımaktadırlar ve yapılan mesleki tanıtım seminerleri mesleki tercihlerini etkilemektedir. Öğrencilerin çoğunluğu rehberlik servisiyle mesleki seçim konusunda sıklıkla görüşmekte ve okullarda mesleki tanıtım ve rehberlik çalışmaları yapılmaktadır. Meslek seçimiyle ilgili kariyer günleri, bilgilendirme toplantıları yapılarak öğrenciler bilgilendirilmeli ve kendilerine en uygun olan mesleği belirlemeleri sağlanmalıdır. Öğrenciler tercih ettikleri meslekler, iş imkanları ve çalışma koşulları hakkında detaylı bilgi sahibi olurlarsa meslek seçimi konusunda daha sağlıklı bir karar verebilirler.
Anahtar Kelimeler: Meslek, Meslek Seçimi, Mesleki Rehberlik, Mesleki Beklenti
|
