Bu çalışmanın amacı kimya öğretmen adaylarının yanma ve oksidasyon tepkimeleri ile ilgili varsa kavram yanılgılarını teşhis etmek ve giderilmesini sağlamak için tasarlanan bir öğretimi tanıtmaktır. Yanma ve oksidasyon tepkimeleri kimya eğitiminde çok temel konuların başında gelir. Ancak bu tepkimelerin kavramsal olarak öğrenenler için ne anlama geldiği ya da aralarındaki farkı bilip bilmedikleri ile ilgili çalışmalar yok denecek kadar azdır. Çalışmaya 21 kimya öğretmen adayı gönüllü olarak katılmıştır. Çalışma 2020-2021 eğitim öğretim döneminin bahar yarılında uzaktan eğitim sürecinde, bir çevrim içi kimya laboratuvar dersinde gerçekleşmiştir. Yanma ve oksidasyon tepkimeleri ile ilgili kavram yanılgılarını teşhis etmek ve giderilmesini sağlamak için tasarlanan öğretim tahmin et-gözle-açıkla stratejisine dayanmaktadır. Ayrıca kavram yanılgılarının teşhisinde ve giderilmesinde önemli bir rolü olan “bilişsel çelişki oluşturma” stratejisi de kullanılmıştır. Yanma ve oksidasyon tepkimelerinin gerçekleştiği çeşitli video görüntülerinden yola çıkılarak araştırmacının sorularına ve kavram yanılgıları üzerine düşünme sorularına (reflections) öğretmen adaylarının verdikleri sözlü cevaplar veri toplama aracı olarak kullanıldı. Bu cevaplar analiz edildiğinde öğretmen adaylarının büyük bir kısmının (%90, n=19) metallerin oksidasyon tepkimelerini yanma tepkimesi olarak düşündükleri ortaya çıktı. Öğretmen adayları, metallerin oksidasyon tepkimelerini yanma tepkimesi olarak düşünmelerinin günlük hayatta kullanılan “yanma” kelimesinin bilimsel bir karşılığının olmamasından kaynaklandığını ifade ettiler. Bu bulguların ve çalışmada tanıtılacak öğretimin kimyada kavram yanılgıları ile ilgili alan yazına önemli katkılar sağlayacağı düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Yanma ve Oksidasyon Tepkimeleri, Kavram Yanılgıları, Kimya Eğitimi
|