İşitme engelli bireyler için alternatif bir iletişim aracı olarak tanımlanan işaret dili, işitme engeli ile dil ve konuşma bozukluğu olan bireylerin kişisel ve toplumsal ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla, konuşma dilinden farklı, belli bir sistem içinde el ve vücut hareketleri ile mimiklerin kullanıldığı görsel bir dildir. Hem görsel hem de işitsel girdilerle birlikte kullanılan işaret dili maliyeti olmayan, hızlı, taşınabilir, erişilebilir ve esneklik gösteren özellikler taşımaktadır. Bununla birlikte; iletişim eşine işaret dili bilme zorunluluğu getirirken aynı zamanda aileler ve toplum tarafından her zaman kabul görmemekte, tam bir el/parmak kontrolü gerektirmekte ve kalıcı olarak kayıt edilmesi sağlanamamaktadır.
Gelişen teknoloji sayesinde işitme cihazları ve koklear implant uygulamaları ile öğrencilerin işitsel sözel becerilerinin gelişimleri, destek hizmetler ve uygun öğretim yöntemleri ile gerçekleştirilebilmektedir. Bu çalışmanın konusu olan işitme engelli grubu, orta ve yükseköğretime devam eden gençlerdir.
Okuma, yazma, konuşma ve dinleme becerisinden oluşan dil becerilerinin gelişimi bireylerin günlük, akademik, özel ve mesleki yaşamlarını olumlu yönde etkilemektedir. Sadece işaret dili ile iletişim kurabilen, dil becerilerinin gelişiminde işitme kaybı ve uygun eğitim yöntemlerinden yararlanamama nedenleri ile sınırlılık yaşayan bireylerin akademik yaşamları ve mesleki gelişimlerine yönelik sorunlar yaşamaları kaçınılmazdır. Bu çalışmada, işaret dilinin ülkemiz koşullarında, sözü edilen yaş grubu için eğitim ve öğretim ortamlarında kullanımı ve kullanıldığı hali ile öğrencilerin akademik becerilerinin gelişimi ve günlük yaşamları üzerine olan etkileri tartışılarak öneriler sunulacaktır.
Anahtar Kelimeler: İşitme Engelliler ve Dil Becerileri, İşaret Dili, Orta ve Yükseköğretim
|
