İnsanların salt insan olmaları hasebiyle bir takım haklara sahip olduğu düşüncesi yüzyıllar süren aşamalardan geçmiş ve insan hakları kavramı olarak bugünkü halini almıştır. Günümüzde ulusal ve uluslararası düzeyde korunan en temel insan haklarından birisi de şüphesiz ki ifade özgürlüğüdür. AİHM, ifade özgürlüğü konusunda prensip koyan 1976 tarihli ünlü kararında, ifade özgürlüğünün, sadece muteber ve zararsız düşünceleri değil, halkın bazı kesimlerini ve hatta devleti dahi incitici, rahatsız edici ve şoke edici fikirleri kapsadığını belirtmiştir. Buna karşın ifade özgürlüğünün kötüye kullanılarak başkalarının şeref ve saygınlığına zarar verilmemesi için yine ulusal ve uluslararası düzeyde bir kısım metinler ortaya konulmuş, kamu otoriteleri tarafından hakkın kötüye kullanılması halinde uygulanabilecek müeyyideler belirlenmiştir. Türk ceza mevzuatında yer alıp müeyyideye bağlanan suçlardan ifade özgürlüğü ile ilintili birçok suç bulunmakla birlikte bunların en önemlisi şüphesiz ki hakaret suçudur. Uygulamada da adliyelerin iş yükünü oluşturan suçların başında hakaret suçu gelmektedir. Hakaret suçunun adliyelerde ortaya çıkardığı iş yükü, usul kurallarından kaynaklanan bazı fırsatçılıklar, karşılaştırmalı hukukta yer alan düzenlemeler ve AİHM içtihatları göz önüne alındığında, hakaret suçunun TCK sistematiğinden çıkartılarak cezai müeyyideye tabi tutulmasının önüne geçilmesi gerekmektedir. Zira bu tür durumlar için cezai müeyyide yoluna gidilmeyerek yalnızca tazminat sorumluluğunun ortaya koyulması toplumumuzda eleştiri kültürünün hakim olmasına da yardımcı olacaktır.
Kongre kapsamında sunulacak olan bildirimizde; hakaret suçunun ceza hukuku anlamında incelemesi yapılacak ve bahse konu suçun ifade özgürlüğü ile irtibatı açıklanacaktır. Yüksek yargı makamları tarafından bu suç özelinde ve ifade özgürlüğü bağlamında verilen kararlar izah edilerek hakaret suçuna ilişkin önemli hususlar hatırlatılacak ve uygulamada yaşanan bir kısım sorunlara ilişkin çözüm önerilerinde bulunulacaktır. ORCID NO: 0000-0002-3514-5635
Anahtar Kelimeler: İfade Özgürlüğü, İnsan Hakları, Hakaret, Eleştiri Hakkı, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi
|
