Tarih boyunca, yaşadığı coğrafyanın sosyolojik, kültürel ve siyasi kaderine direkt etkide bulunma başarısı gösterebilmiş, nitelikli insanlarla ender olarak karşılaşılabilmiştir. Etkileyici bir filozof, eşsiz bir şair, idealist bir toplum lideri olarak, Muhammed İkbal, yalnızca içinden çıktığı, millete yön vermekle kalmamış, Hindistan’dan Kuzey Afrika’ya Ortadoğu’dan Avrupa’ya uzanan çok geniş topraklar üzerinde yaşayan toplumlara, içinde bulundukları kimlik sorunlarından, benlik zafiyetinden, değerler erozyonundan, esaret ve sefaletten kurtarabilmek için çareler aramış, yol göstermiş, ilke ve değerler algoritması ortaya koymuş ve bütün bunları evvela kendi hayatına tatbik etmiş samimi bir düşünürdür. İkbal, yaşadığı coğrafya olan Hindistan’ın özel şartları nedeniyle, çok farklı ırkları, inanışları, kültürel özellikleri; esaret acısını, yoksullukları, uyuşuklukları, geri kalmışlıkları, velhasıl, tüm toplumsal ve ferdi hal ve hasletleri idrak etme şansına sahip bir kişi olarak bölgenin çok önemli figürleri arasında yer almıştır. Felsefe doktorası ve hukuk eğitimi almak üzere İngiltere ve Almanya’da bulunması burada birbirinden maharetli ve ufuk sahibi düşünür ve aydınlarla karşılaşması O’nun dönüm noktası olmuştur. Elde ettiği kazanımlar ve sahip olduğu yeni vizyon, üstleneceği misyonun da esaslarını zihninde iyiden iyiye berraklaştırmıştır. 1908 yılında ülkesine dönüşüyle birlikte İkbal’de adeta doğuştan kaynamakta olan volkanın patlak verdiğini söylemek yanlış olmaz. Ruhunda tüllenen hürriyet ateşi O’nun için bir yaşama nedenine, tutkuya ve aşka dönüşmüştür. Yapılan bu çalışma ile O’nun, hakiki kimliğine erişmesinde büyük payı olan “hürriyet tutkusu”na geniş bir açıdan bakılması amaçlanmıştır. Literatür taraması sürecinde bugüne kadar Düşünür hakkında ortaya konmuş olan kaynakların analiz ve değerlendirmelerinde O’nun filozufluk, şairlik ve toplumsal rol modelliği gibi hususlara geniş yer verildiği, ancak, araştırma konumuz ile ilgili spesifik bir esere rastlanmadığı kanaatine varılmıştır. Konuya dair elde edilen veri, bulgu ve kanıtlar tüm boyutlarıyla tasnif edilerek İkbal’in “hürriyet tutkusunu” besleyen nedenler, O’nun hürriyet anlayışının maddi ve manevi boyutlarıyla ele alınması, bu yöndeki örnek şahsiyetinin esasları ve etkileri incelenmiştir.
Anahtar Kelimeler: İkbal, Hürriyet, Benlik, Mevlâna, Bağımsız Pakistan
|
