Bu çalışma, Max Stirner ekseninde Anarşist eğitim ile John Dewey bağlamında demokratik eğitimi, mukayese etmeyi ve eğitim alanında tek bir özgürlükçü modelin olmadığının farkına vardırarak kendi düşünce dünyamızda sürekli olarak talep ettiğimiz özgürlüğün ne türden bir özgürlük olması gerektiğine yönelik sorgulayıcı düşünceyi harekete geçirmeyi amaçlamaktadır. Araştırma, eğitim meselesine, felsefi boyutta ve kuramsal açıdan yaklaşmayı hedeflediğinden araştırmada belge tarama ve doküman inceleme yöntemi kullanılmıştır. Stirner'ın antipedogojik boyutlara uzanan düşünceleri filozof İvan İllich, pedagog Alice Miller, psikanalist Grand Mendel'in düşüncelerinden yararlanılarak temellendirilmiştir. Özgürlükçü tavrıyla resmi eğitimi, özgürlüğün önündeki en büyük engel olarak gören Stirner'a göre, okul, itaatkar insandan başka bir şey istememektedir. Halbuki eğitim, güçlü, çalışkan ve sağlıklı bireyler yetiştirmenin yanında kendilerini yaratmanın bilincinde olan ebedi karakterler yaratmayı hedeflemelidir. Ivan İllich, zorunlu okul sistemini, ideolojik ve ekonomik gereksinimler doğrultusunda gerçekleştirilen bir tür beyin yıkama faaliyeti olarak değerlendirerek; Alice Miller, Nazilerin ikinci dünya savaşında yaptığı soykırıma dikkat çekerek; Grand Mendel ise insanlığın başlangıcından buyana var olan otorite figürünün eğitim kurumuyla resmileştiğini öne sürerek Stirner'ın fikirlerini desteklemişlerdir. Bahsi geçen düşünürlerin eğitim üzerine eleştirileri Dewey tarafından da dile getirilmiştir. Fakat O, eğitimi geleneksel ve ilerici olarak ayırmakla; özgürlük değerinin, eğitimin resmi yapısının korunmasıyla mümkün olacağını ileri sürmekle; özgürlüğü, bireysel değil sosyal bir hüviyet olarak görmekle, mevzu bahis edilen problemlere farklı yaklaşarak kendine has çözüm önerilerinde bulunmuştur. Sonuç olarak, özgürlüğün tanımlanış biçiminin özelikle eğitim alanında belirleyici olduğu, eğitime yaklaşımların ve eğitimden beklentilerin bu doğrultuda düzenlendiği dikkati çekmektedir.
Anahtar Kelimeler: Eğitim, Özgürlük, Birey
|
