Almanya 16 eyaletten oluşan federal bir devlettir. Buna göre hem merkezi yönetimin hem de eyalet yönetimlerinin kendilerine özgü yetki ve sorumluluk alanları bulunmaktadır. Merkezi yönetim daha çok dışişleri, ekonomi, ulaşım, iletişim ve savunma alanlarından sorumlu iken eyalet yönetimlerinin sorumluluk alanlarının başında eğitim-öğretim, bilim ve kültür politikaları gelmektedir. Bu yönüyle din öğretimi de eyalet yönetimlerini ilgilendiren bir konu olmaktadır. Eyaletler öğretim programlarının geliştirilmesinden ders kitaplarının hazırlanmasına, verilen diplomalardan okul türleri arasındaki geçiş sistemine kadar pek çok konuda yetkili kılınmıştır. Bu durum her bir eyaletin kendine özgü eğitim sistemi, sosyo-kültürel politikaları ve bilimsel anlayışı olduğu anlamına gelmektedir.
Almanya’da din dersleri örgün eğitim kurumlarında okutulan düzenli ve zorunlu dersler arasında yer almaktadır. Federal Anayasa’nın 7. maddesinin 3. fıkrasına göre din dersleri, “dini topluluklarla” işbirliği içerisinde, söz konusu toplulukların benimsemiş oldukları ilke ve prensipler göz önünde bulundurularak verilmelidir. Ancak gelinen süreçte Almanya’nın hiçbir eyaletinde Federal Anayasa’nın 7. maddesine göre düzenlenmiş İslam din dersi bulunmamaktadır. Bunun en temel sebebi, Müslümanların Anayasa’da ifade edilen “dini topluluk” olma vasfına - Almanya Ahmediye Cemaati ve Almanya Alevi Birlikleri Federasyonu dışında - erişmemiş olmalarıdır. Bu durum İslam din derslerine yönelik çalışmaların Müslüman çatı örgütlerden bağımsız olarak federal eyaletler tarafından yürütülmesi sonucunu doğurmuştur. Önemli Müslüman nüfusa sahip bazı eyaletler farklı isimler altında çeşitli İslam din dersleri vermektedir. Bu eyaletlerden bazılarında mezhep merkezli din dersi uygulamaları tercih edilirken bazılarında mezhepler üstü din dersi modelleri benimsenmektedir. Kimi eyaletlerde ise her iki modele göre düzenlenen din dersleri bulunmaktadır. Ancak bunlar Federal Anayasa’nın ilgili maddesine göre değil, pilot uygulamalara izin veren eyalet yasalarına göre düzenlenmektedir.
Bu çalışmada federal eyaletlerde tatbik edilen din dersi uygulamalarına örnekler verilecek, benimsenen din öğretimi modellerine, öğretim programı geliştirme süreçlerine, dersin amaç ve hedeflerine değinilecektir.
Anahtar Kelimeler: Din Eğitimi, İslam Din Dersi, Din Öğretimi Modeli
|
