Ekonomi ve iletişim alanında yaşanan hızlı gelişmeler ve küreselleşmenin de etkisi ile ulus devletler daha önce olmadığı kadar entegre ve etkileşim içerisindedir. Yaşanan bu gelişmeler ve ilerlemeler sonucunda güvenlik olgusunun da boyutları da değişime uğramış ve devletler arası etkileşim ve karşılıklı bağımlılık hiç olmadığı ölçüde iç içe geçerek artmıştır. Ulus devletlerin varlığının ve etkinliğinin sorgulanmaya başlandığı günümüz uluslararası konjonktüründe devletlerin birbirlerine olan karşılıklı bağımlılıklarının artması beraberinde ülkelerin birbirlerinin iç işlerine ve ekonomilerine müdahalede bulunmasına da imkân sağlamaktadır. Günümüz uluslararası sisteminde artık devletler özellikle ekonomik anlamda birçok faaliyetini kendi sınırlarının dışına taşımak ve aynı zamanda diğer ülkelerinde kendi topraklarında çalışma ve faaliyet göstermelerine fırsat vermek zorunda kalmaktadır. Dolayısıyla uluslararası politik sistem çok uluslu şirketlerin ve ticari oluşumların ve örgütlerin iç içe geçtiği bir siyasi ilişkiler bütünü haline gelmektedir. Bu çalışmanın amacı Çin ve ABD’nin ulus devlet yaklaşımları çerçevesinde sahip oldukları çok uluslu şirketlerinin bölgesel ve uluslararası sistem üzerindeki etkisi ve bu şirketlerin ABD- Çin’in baş aktörleri olduğu küresel hegemonya mücadelesinde nasıl bir etkiye sahip olduğunu belirmeye çalışmaktır. Çalışmanın literatürde bu anlamdaki eksikliği gidererek katkı sunacağı öngörülmektedir. Bu çalışma da kullanılan PESTEL Yöntemi ile söz konusu çok uluslu şirketlerin bölgesel ve uluslararası anlamdaki rekabetinin; politik, ekonomik, sosyal, teknolojik, çevresel ve hukuk alanlarında nasıl bir etkiye sahip olduğu ortaya koyulmaya çalışılmıştır. Çalışmadan elde edilen bulgulara göre, ABD ve Çin menşei çok uluslu şirketlerin bölgesel ve küresel anlamda uluslararası sistemin şekillenmesinde ciddi etkileri olduğu tespit edilmiştir. ABD ve Çin’in çok uluslu şirketler aracılığıyla bölgesel ve uluslararası anlamda oyun kurucu oldukları görülmüş, şirketler aracılığı ile uluslararası sistemi çıkarları doğrultusunda inşa ettikleri anlaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler: ABD, Çin, Çok Uluslu Şirketler, ABD-Çin Rekabeti
|
