Osmanlı Devleti için eğitim her zaman en hassas konulardan biri olmuştur. Şehzadelerin eğitimleri ile özel ilgilenilmiş, özel eğiticiler tarafından yetiştirilmişlerdir. Osmanlı Devleti’nde klasik dönemde, Sıbyan Mektepleri, Medreseler, Enderun Mektebi ve Acemioğlan Kışlaları temel eğitim kurumlarını oluşturmaktaydı. Zaman içerisinde gelişen teknoloji ve bilim vasıtasıyla halkın ulaşabileceği düzeyde okulların eksiklikleri hissedilmeye başlandı. Özellikle bu çeşitlilik ihtiyacı 19. Yüzyılda değişmeye başlamıştır. Klasik sistemin yerini daha farklı, daha çeşitli eğitim kurumları almıştır. Sanılanın aksine Osmanlı Devleti teknoloji ve bilime uzak kalmamış, gelişen teknolojiyi ve bilimi yakından takip etmişlerdir.
Her ne kadar teknoloji ve bilimi yakından takip etmişlerse de değişim için gerekli olan eğitici uzmanların yetişmesi gerekiyordu. Bu sebepledir ki Osmanlı Devleti’nde eğitim alanındaki yenilikler ilk olarak askeri okullarla başlamıştır. Daha sonra da bu yenilikler tüm eğitim kademelerine yayılmaya başlamıştır. Askeri okullarda başlamasının en büyük sebebi ise; tüm bu eğitim süreçlerinin sonuçlarından faydalanmak ve istenilen düzeyde eğitime sahip bir nesil yetiştirebilmekti. Batılı anlamda eğitim verecek okullarda görev alacak öğretmenlerin mezuniyetinin beklenmesi, öğretmen kadrosunun oluşması zaman alacak süreçlerdi. Bu süreçte Osmanlı farklı adımlar atmıştır. Bunlardan en önemlisi Osmanlı ordusunu yeniden şekillendirmek için Avrupa’dan uzmanlar davet edilerek Batının sistemini Batılı eğitmenlerden aktarmak önemli bir adım olmuştur. Diğer önemli bir adım ise devlet desteği ile Avrupa’ya öğrenci göndermektir. Gönderilen öğrenciler geri döndüklerinde yönetimde ve orduda görev almaları amaçlanmaktaydı. Bknz. “Asker Ressamlar” olarak tabir edilen askeri okullarda yetişip Avrupa’ya gönderilen ressamlar grubu.
Anahtar Kelimeler: 19. Yüzyıl, Osmanlı, Eğitim
|
